Ευφράτης

I

(αραβ. Ελ Φουράτ, τουρκ. Φιράτ). Ποταμός (2.760 χλμ.) της δυτικής Ασίας με λεκάνη απορροής 765.000 τ. χλμ. Λόγω του μήκους του είναι ένας από τους σημαντικότερους ποταμούς της ηπείρου. Εκβάλλει στον Ινδικό ωκεανό. Πηγάζει από την τουρκική Αρμενία στη ζώνη η οποία βρίσκεται μεταξύ του Εύξεινου Πόντου και της λίμνης Βαν. Στον ανώτερο ρου του σχηματίζεται από δύο βραχίονες, τον Καρά (Καρασού) ή ανατολικό Ε. και τον Μουράτ (Μουράτ Σου) ή δυτικό Ε., που συμβάλλουν κοντά στην Κεμπάν.

Ο ρους, που χαρακτηρίζεται σε πολλά σημεία από ελικοειδή διαδρομή, ακολουθεί αρχικά νοτιοδυτική κατεύθυνση, διασχίζοντας σημαντικό τμήμα της Τουρκίας. Στο ύψος του ορεινού όγκου του Ταύρου, από τον οποίο περνά διασχίζοντας βαθιά τους βράχους, στρέφεται με μια μεγάλη καμπή προς τα ΝΑ, διαρρέει το άγονο υψίπεδο της ανατολικής Συρίας περνώντας από τις πόλεις Ράκα και Ντέιρ εζ Zoρ και φτάνει τελικά στο Ιράκ. Εκεί απλώνεται σε περισσότερους βραχίονες, διανοίγοντας την κοίτη του στα ιζηματογενή επιφανειακά στρώματα της Μεσοποταμίας, την οποία διαρρέει ανατολικότερα ο Τίγρης (γι’ αυτό και οι αρχαίοι την αποκαλούσαν Μεσοποταμία που σημαίνει στη μέση των δύο ποταμών). Αφού περάσει από διάφορες πόλεις, μεταξύ των οποίων είναι οι Άνα, Χαντίθα, Χιτ, Ραμάντι, Σαμάουα και Νασιρίγια, στο ύψος της Βασόρας ενώνεται με τον Τίγρη, αποτελώντας έναν ενιαίο ποταμό, τον Σατ αλ-Άραμπ, ο οποίος ύστερα από 160 χλμ. εκβάλλει στον Περσικό κόλπο.

Η παροχή του Ε. είναι του βροχοχιονώδους τύπου, συνδέεται με τις βροχές και τις χιονοπτώσεις των ορεινών περιοχών του άνω ρου του και, όπως και ο Νείλος, χαρακτηρίζεται από αξιοσημείωτη κανονικότητα των πλημμυρών του, οι οποίες οφείλονται στην τήξη των χιονιών και στις άφθονες χειμερινές βροχοπτώσεις, που αρχίζουν κατά τα τέλη Μαρτίου και φτάνουν στο μέγιστο σημείο τους τον Μάιο. Οι περίοδοι της πτώσης της στάθμης του αντιστοιχούν προς τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Ε. διαρρέει τη Μεσοποταμία με μια κοίτη παντού σχεδόν υπερυψωμένη σε σχέση με τη στάθμη του εδάφους που τον περιβάλλει. Αυτό επιτρέπει την κατάλληλη εκμετάλλευση των νερών του ποταμού για αρδευτικούς σκοπούς, γι’ αυτό και ο ρους του ρυθμίζεται από μεγάλα έργα προστασίας και διοχέτευσης.

Αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν έφεραν στο φως θαυμάσια αρδευτικά συστήματα, τα οποία χρονολογούνται από την 3η χιλιετία π.Χ. Πράγματι, στη λεκάνη του Ε. αναπτύχθηκαν μερικοί από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς του παρελθόντος, όπως εκείνοι των Ακαδίων, των Βαβυλωνίων και των Σουμερίων. Στις όχθες του ή κοντά στον ποταμό είχαν χτιστεί σπουδαιότατες πόλεις όπως η Μάρι και η Βαβυλωνία.

Άποψη από το φράγμα Μπίλετσικ στον ποταμό Ευφράτη (φωτ. ΑΠΕ).

II

(2ος αι. μ.Χ.). Στωικός φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Τύρο της Συρίας, όπου δίδαξε τη στωική φιλοσοφία. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ήταν Αιγυπτιώτης. Για τον χαρακτήρα του υπάρχουν πολύ διαφορετικές απόψεις. Ο Απολλώνιος και ο Φιλόστρατος εκφράζονται γι’ αυτόν με δυσμένεια, ενώ αντίθετα ο Επίκουρος και ο Πλίνιος τον θαύμαζαν. Επίσης, τιμήθηκε ιδιαίτερα από τον Βεσπασιανό και τον Τραϊανό. Άγνωστοι παραμένουν οι λόγοι που τον οδήγησαν να αυτοκτονήσει με κώνειο.